ความสำคัญชองช้างได้หยั่งรากลึกในประวัติศาสตร์ วัฒนธรรมและประเพณีไทยมาช้านาน ช้างไม่เพียงเป็นสัญลักษณ์และหน้าตาของประเทศแต่ยังเป็นหนึ่งในสิ่งที่ดึงดูดความสนใจของนักท่องเที่ยวเป็นอย่างมาก โดยมีนักท่องเที่ยวจำนวนมากที่เดินทางมาพักผ่อนในประเทศไทยตื่นเต้นกับการได้เห็นช้างและต้องการมีส่วนร่วมในการทำกิจกรรมต่าง ๆ กับช้าง เช่น การป้อนอาหาร การเดินกับช้าง และการอาบน้ำช้าง เป็นต้น

เมื่อประมาณศตวรรษที่ผ่านมา มีช้างอาศัยอยู่ในประเทศไทยจำนวนกว่า 100,000 เชือก แต่ประชากรช้างได้ลดลงอย่างรวดเร็ว จนกระทั่งเมื่อปี พ.ศ. 2529 รัฐบาลไทยได้ประกาศให้ช้างอยู่ในกลุ่มสัตว์ใกล้สูญพันธุ์ของประเทศ โดยปัจจุบันคาดว่ามีช้างเหลืออยู่ในประเทศไทยเพียง 4,000 เชือก และมีจำนวนเพียงครึ่งหนึ่งที่อาศัยอยู่ในป่าเท่านั้น

เพื่อเป็นการอนุรักษ์ช้างที่ใกล้สูญพันธุ์และในขณะเดียวกันยังส่งเสริมการท่องเที่ยวเชิงนิเวศของประเทศและเปิดโอกาสให้ผู้คนจากทั่วมุมโลกได้เห็นและสัมผัสกับช้างในถิ่นธรรมชาติที่ไม่ได้จำกัดอยู่ในเพียงบริเวณสวนสัตว์ ศูนย์อนุรักษ์ช้างและสัตว์ป่าต่าง ๆ จึงถูกก่อตั้งขึ้นมาเพื่อช่วยเหลือ ปกป้อง และฟื้นฟูสัตว์ป่า รวมทั้งเอื้ออำนวยให้มนุษย์ได้มีปฎิสัมพันธ์กับสัตว์เหล่านี้อย่างมีจรรยาบรรณและมีความรับผิดชอบอีกด้วย

โดยทั่วไป ศูนย์อนุรักษ์ช้างและเขตอุทยานสัตว์สงวนต่าง ๆ มักกระจายอยู่ในบริเวณภาคเหนือและภาคใต้ของประเทศไทย โดยทางศูนย์ฯ จะปล่อยให้ช้างได้อาศัยอยู่กับป่าและธรรมชาติให้ได้มากที่สุด ทั้งนี้ ผู้เยี่ยมชมทั้งเด็กและผู้ใหญ่สามารถเยี่ยมชมช้างและพาช้างเดินพร้อมทั้งอาบน้ำและให้อาหารช้างได้ โดยกิจกรรมละครสัตว์ต่าง ๆ เช่น การเต้นรำและการวาดภาพเป็นกิจกรรมที่ต้องห้ามของศูนย์ฯ โดยถือเป็นการทารุณสัตว์ นอกจากนี้ ศูนย์อนุรักษ์หลายแห่งยังมีโครงการอาสาสมัคร ซึ่งอาสาสมัครเหล่านี้สามารถพักอยู่ที่ศูนย์เพื่อดูแลช้างอย่างใกล้ชิดตลอดจนเรียนรู้ศึกษาข้อมูลต่าง ๆ เกี่ยวกับช้าง

ปางช้างพังงา หรือ Phang Nga Elephant Park ที่อยู่ทางตอนใต้ของประเทศไทยเป็นหนึ่งตัวอย่างของศูนย์อนุรักษ์และบริบาลช้างบ้านหรือช้างเลี้ยงที่มีทั้งโครงการอาสาสมัครที่ให้ความรู้เกี่ยวกับเกี่ยวกับสุขภาพและความเป็นอยู่ของช้าง ตลอดจนโครงการแนวจริยธรรมสำหรับนักท่องเที่ยวที่ประสงค์อาบน้ำและป้อนอาหารช้าง ทั้งนี้ การที่ศูนย์อนุรักษ์อยู่ในพื้นที่ชนบทและห่างไกลจากสถานที่ท่องเที่ยวทั่วไปทำให้ผู้มาเยือนศูนย์ได้เยี่ยมชมช้างในรูปแบบที่ปลอดภัยและเป็นธรรมชาติที่สุด

ปางช้างแม่แตง หรือ Elephant Nature Park ในจังหวัดเชียงใหม่ทางภาคเหนือของประเทศไทยเป็นอีกหนึ่งศูนย์ช่วยเหลือและฟื้นฟูช้างที่มีจริยธรรมและทำหน้าที่เสมือนบ้านพักผู้สูงอายุสำหรับช้าง โดยผู้เยี่ยมชมสามารถอาบน้ำและให้อาหารช้างได้ตามอัธยาศัย โดยถึงแม้ว่าทางศูนย์ฯ จะไม่อนุญาตให้มีการขี่ช้างและ      การแสดงต่าง ๆ ก็ตาม แต่ผู้เยี่ยมชมสามารถเพลิดเพลินกับกิจกรรมอื่น ๆ เช่น ล่องแก่งและเดินป่าพร้อมทั้งใกล้ชิดกับสัตว์อื่น ๆ เช่น สุนัขและควายในพื้นที่เขตอนุรักษ์

สำหรับผู้ที่ต้องการท่องเที่ยวแบบมีระดับ บ้านช้างเขาสก หรือ Elephant Hills ซึ่งตั้งอยู่ในอุทยานแห่งชาติ เขาสกทางภาคใต้ของประเทศไทยมีแคมป์กลางป่าที่หรูหราและครบครันด้วยอุปกรณ์อำนวยสะดวกต่าง ๆ เทียบเท่าโรงแรมระดับ 4 ดาว พร้อมทั้งมีกิจกรรมกลางแจ้งให้เลือกมากมายซึ่งเหมาะกับการพักผ่อนแบบครอบครัว บ้านช้างเขาสกยังนำเสนอประสบการณ์ที่น่าประทับใจให้แก่นักท่องเที่ยวด้วยการผสมผสานแนวคิดและรูปแบบของอุทยานแห่งชาติในแอฟริกาให้เข้ากับบรรยากาศป่าเขตร้อนของไทย นอกจากนี้ยังมีแคมป์แบบแพลอยน้ำสุดหรูบนเขื่อนเชี่ยวหลานที่รู้จักกันในชื่อว่า Rainforest Camp อีกด้วย